شیر توپی یا بال ولو ( ball valve ) یا شیر گازی در واقع شیری می باشد، که وظیفه انسداد و یا باز کردن مسیر سیال را به صورت تمام باز یا تمام بسته دارا می باشد.
از محاسن شیر توپی یا شیر کروی نسبت به دیگر شیرآلات سرعت در باز و بسته کردن مسیر می باشد.
این مورد کمک شایانی به فرایندهایی که نیاز به باز شدن در لحظه دارند را ایفا میکند.
بال ولو ها به نام شیرهای On /Off و یا Shut-off نامیده می شوند.
بال ولوها بر حسب مسیر عبور سیال
- بال ولو دوراهی : یک ورود و یک خروج
- بال ولو سه راهی : یک ورود و دو خروج جهت Switching خط خروجی ( L Pattern ) – یک ورود با دو خروجی با امکان خروج همزمان از دو خروجی ( T Pattern )
- بال ولو چهارراهی : استفاده به صورت کراس اور ( Cross over ) که امکان خروج سیال از پورت کناری ورودی را دارا می باشند.
- بال ولو پنج راهی :جهت Switching یا Selector به صورتی که یک ورود و چهار پورت خروجی می باشند.
- بال ولو شش راهی : استفاده به صورت کراس اور ( Cross Over ) که دارای سه پورت ورود و سه پورت خروج در کنار ورود سیال دارند.
- بال ولو هفت راهی :جهت Switching یا Selector به صورتی که یک ورود و شش پورت خروجی می باشند.
با نصب تجهیزات عملگر ( Actuator ) های برقی یا بادی امکان باز و بسته شدن غیر دستی و اتوماتیک به شیر افزوده می گردد.
شایان ذکر است ، این عملگرها بسته به نوع انتخابی دستور باز و بسته شدن را بوسیله ورود جریان برق و یا هوای ابزار دقیق دریافت و عمل می کنند.
بال ولو های تابلویی یا Panel Mountable
برخی از این نوع شیر امکان نصب بر روی تابلو های ابزار دقیق دارند که به آنها شیر توپی با امکان نصب بر روی تابلو و یا Panel Mountable می نامند.
یکی از موارد مورد توجه این شیر امکان استفاده و سفارش گذاری آن جهت استفاده در صنعت CNGبا پوشش از استاندارد های ECE و NGV و ISO 15500 می باشند.
از متریال های مورد استفاده جهت آببندی سیت و پکینگ میتوان به موارد ذیر اشاره کرد.
- REINFORCE PTFE
- VIRGIN PTFE
- PFA
- PCTFE
- PEEK
- STAINLESS STEEL PTFE PLATED
- GLASS PTFE PLATED
- GRAPHOILE