شناسایی نوع رزوه و سایز اتصالات و شیرآلات
یکی از دغدغه های مهندسین نحوه تشخیص رزوه میباشد و ما برآنیم در این مقاله کمی از این دغدغه بکاهیم.
سلامت سیستم انتقال سیالات بستگی به این دارد که هر جز بتواند با جز دیگر سازگار باشد و به کمک آنها بتوان سیال را به مقصد مورد نظر رساند.
دلیل اهمیت شناخت گام وسایز دنده در چیست
انتخاب اتصال مناسب برای انتقال سیالات یکی از موارد حائز اهمیت در تیوبینگ میباشد.
در وهله اول جهت انتخاب صحیح اتصالات ، ما باید بتوانیم سایز ، گام ، نحوه آببندی و شکل اتصال را شناسایی کنیم.
اهمیت شناخت این موارد به این دلیل هستش که معمولا خطوط و سیستم های انتقال سیالات با دما و فشار بالا صورت می پذیرد.
در کنار این موارد سیالات سمی ، سیالاتی که استشمام آن موجب مسمومیت میگردد ، سیالات قابل اشتعال و سیالات با خورندگی بالا و اسیدی به وسیله این خطوط انتقال پیدا میکنند.
عدم شناخت ، انتخاب و استفاده نادرست از اتصالات و شیرآلات موجب نشتی ، حادثه و تحمیل خسارت های جانی و مالی بسیار زیاد و گاهی جبران ناپذیر میگردد.
موارد و اساس شناسایی نوع دنده
- جنسیت ( Gender )
- تاج و پایه ( Crests And Roots )
- گام ( Pitch )
- زاویه ( Angle )
در ادامه به توضیح موارد مذکور می پردازیم.
جنسیت ( Gender ) :
محل قرار گیری دنده اتصالات وابسته به این که روی بخش خارجی و یا داخلی اتصال قرار گرفته باشد ، جنسیت رزوه را مشخص میکنند که به ترتیب به صورت نری ( Male ) یا مادگی ( Female ) میباشند.
تاج و ریشه ( Crests And Roots ):
تمام رزوه ها دارای بخش تاج و ریشه هستند که به ترتیب Crests و Roots نامیده میگردند ، حدفاصل هر Crest و Root را Flank مینامند.
یکی از دلایل تفاوت در دنده ها تفاوت در شکل و ماهیت Crests ، Roots و Flank آن رزوه میباشد.
گام ( Pitch ):
گام وابسته به فاصله بین رزوهای اتصال هستند و به صورت تعداد دنده در اینچ و میلیمتر بیان میگردند.
به کمک شناسایی گام دنده میتوانیم نوع استاندارد مربوط به رزوه را شناسایی و تطبیق بدهیم.
بطور مثال در استاندارد NPT , ISO و دیگر استانداردها، ما با شناسایی گام دنده و زاویه نوع استاندارد را مشخص مینماییم.
زاویه ( Angle ):
زاویه با گام یک دنده متفاوت و مشخص کننده ی زاویه بین رزوه ها میباشد و با استاندارد مرتبط با آن بستگی دارند.
مقایسه دو استاندارد
در ادامه ما جهت درک راحتتر دو استاندارد رو با هم مقایسه میکنیم.
استاندارد ISO 228/1 که به عنوان British Standard Pipe یا BSP دارای زاویه دنده ۵۵ درجه هستند و سطح مقطع برش CRESTS و ROOTS به صورت خمیده یا Round هستند.
برخلاف Unified Screw که زاویه دنده ۶۰ درجه و سطح مقطع آن به صورت صاف هستند.
به همین دلیل هستش که نمی توان اتصالات و شیرآلات با استاندارد دنده و آببندی متفاوت بایکدیگر ترکیب نمود و انتظار نشتی از آنها نداشته باشیم.
در صورت عدم شناسایی سایز و استاندارد از روی ظاهر آن باید بررسی دقیقتر را آغاز نمابیم.
شایان ذکر است اکثر برندهای معتبر برای مشخص شدن نوع استاندارد رزوه ، علامت مختص به آنرا مشخص میکنند.
نحوه شناسایی نوع و سایز رزوه
برای شناسایی به ابزار مطمئن و کالیبره از قبیل کولیس ( Caliper ) , گام سنج ( Pitch Gauge ) و راهنمای شناسایی گام دنده نیاز داریم.
به وسیله کولیس ما میتوانیم صاف بودن ( Straight ) یا مخروطی ( Tapered ) بودن رزوه را تشخیص دهیم که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
رزوهای مخروطی یا Dynamic Threads توسط Flank رزوه نری و مادگی آببندی میگردند.
طراحی این نوع رزوه به گونه ایست که زاویه مشخصی با Centerline برای آنها وجود دارد.
اما در رزوه ها مستقیم ( straight ) یا Parallel رزوه نسبت به Centerline همتراز هستند.
برای جلوگیری از نشت سیالات باید در محل اتصال و در شکاف بین Crests و Roots از یک دزگیر و یا نوار تفلون جهت پرکردن فضای خالی استفاده نمود.
در صنعت در فشار های بالا رزوه های مخروطی ( Tapered Threads ) معمولا بیشتر مورد استفاده قرار میگرد و تا فشار های تا ۱۵۰۰۰ psi قابل اعتماد هستند.
در صورتیکه رزوه های مستقیم برای فشارهای کمتر از ۵۰۰۰psi قابل استفاده هستند.
اتصالات مستقیم ( Straight ) که با نام موازی ( Parallel ) و Mechanical Threads هم شناخته میشوند ، جهت آببندی طراحی نشده اند و معمولا وظیفه نگه داشتن مهره بر روی بدنه اتصال تیوبینگ را برعهده دارند.
این نوع دنده ها معمولا جهت مهر و موم شدن به واشر ، Oring ها و گسکت فلزی نیاز دارند و به همین دلیل معمولا در سیستمهایی مورد استفاده قرار میگیرند که فشار کمتر از 5000psi را دارا میباشند.
نحوه شناسایی مستقیم یا مخروطی بودن رزوه ها
یکی از ساده ترین روش ها استفاده از کولیس هستش ، که به وسیله آن ، قطر Crest to Crest رزوه اول و چهارم و رزو آخر را اندازه گیری مینماییم.
اگر رزوه ما Male باشد و اندازه قطرها افزایش پیدا کند و یا Female باشد و قطر کاهش پیدا کند رزوه ما مخروطی و یا Tapered میباشد.
اما اگر تغییر در قطر دنده ها وجود نداشت آن رزوه صاف و یا موازی میباشد.
نحوه اندازه گیری سایز رزوه
برای شروع کار مجدد از کولیس استفاده میکنیم و قطر اسمی خارجی رزوه ( Crest to Crest ) را اندازه گیری مینماییم و بسته به تغییرات و عدم تغییرات به نتایج میرسیم.
برای تعیین سایز رزوه های موازی ( Parallel ) ، هر دنده از کل دنده ها رو میتوان اندازه گیری نمود.
اما در رزوهای مخروطی ( Tapered Threads ) روش به این گونه هستش که دنده چهارم و پنجم از کل دنده ها را اندازه گیری مینماییم.
در انتها نتایج به دست آمده را با جدول سایزها که به صورت قرار دادی و اسمی هستند تطبیق داده و سایز رزوه مورد نظر مشخص میگردد.
گاهی اوقات اندازه گیری انجام شده با جدول سایزهای اسمی متفاوت هستند.
دلیل آن وجود تلورانس و انحصار تولید کننده محصول هستش که مجبور به تطبیق با نزدیکترین سایز اسمی و یا رجوع به راهنمای سازنده هستیم .
نحوه سنجیدن گام دنده یا Pitch
در این مرحله باید از ابزاری به نام گام سنج ( Pitch Gauge ) استفاده نمود ، این ابزار Thread Comb نیز نامیده میگردد.
با استفاده از شابلونهای این ابزار شروع به بررسی و پیدا کردن گام دنده رزوه مورد نظر می نماییم.
ما میتوانیم با سنجیدن و پیدا کردن شابلونی که کاملا با رزوه ی ما منطبق باشد ، گام دنده رو شناسایی نموده ایم.
به عنوان یک نکته حائز اهمیت ، برخی از گام های متریک تشابه بسیار زیادی با گام دنده های اینچی دارند و باید با دقت بیشتر بررسی گردند.
جهت دسترسی به بخش کاتالوگ و اطلاعات فنی اتصالات ، شیرآلات و دیگر تجهیزات بر روی آن کلیک فرمایید
